Płace minimalne: niedopłacone miliony funtów

26.09.2018
Opracowanie: Marian Skwara

Brytyjski urząd skarbowy HM Revenue & Customs co roku publikuje raport na temat realizacji ustawy o spoczywającym na pracodawcach obowiązku wypłacania wynagrodzeń nie niższych od ustalonej płacy minimalnej. Najnowszy raport pokazuje, że sytuacja raczej się nie poprawia. Nadal wiele znanych marek sektora handlu detalicznego zaniża płace swoim pracownikom, głównie przez różne potrącenia. Podobnie czyni to wiele hoteli oraz drobniejsze zakłady usługowe.

Jednolity dla całego kraju poziom płacy minimalnej w Wielkiej Brytanii został wprowadzony przez labourzystowski rząd w 1998 r. Wcześniej obowiązywały różne stawki w różnych sektorach gospodarki. Początkowo granicą wieku zatrudnionych otrzymujących podstawową stawkę było od 22 lata, w roku 2015 zmieniono na 21 lat i wreszcie 25 lat od 1 kwietnia 2016. Jednocześnie ta podstawowa stawka godzinowa otrzymała nazwę National Living Wage. Niższe stawki obejmują cztery kategorie zatrudnionych: w wieku 21-24, 18-20, 16-17 oraz oddzielna kategoria dla uczniów.

Stawki te są corocznie rewaloryzowane. W 2004 roku - kiedy pierwsi Polacy przybyli do UK jako obywatele Unii Europejskiej – godzinowa stawka wynosiła £4.85. Od 1 kwietnia 2018 pobierający najniższe wynagrodzenia – ich liczbę szacuje się na 2 miliony osób - otrzymali podwyżkę z £7.50 na £7.83 na godzinę.

Aktualne stawki godzinowe w UK

Niepłacenie ustawowych stawek jest przestępstwem i grozi za to kara grzywny w wysokości do 200% za każdy niedopłacony funt. Poza tym firmy przyłapane na takich praktykach muszą wyrównać swoim pracowników wszystkie zaległości.

HMRC co roku sporządza raport na temat zjawiska nieprzestrzegania przez niektórych pracodawców ustawowego poziomu płacy minimalnej. Ostatni raport zawiera przegląd działań związanych z egzekwowaniem minimalnego wynagrodzenia w latach 2017/18. Informacje przedstawione w tym raporcie obejmują szacunkowe dane dotyczące nieprzestrzegania obowiązku stosowania płacy minimalnej, szacunki statystyczne dotyczące nisko opłacanych miejsc pracy, a także rozpowszechnienie wiedzy na temat płacy minimalnej. Raport prezentuje również metody egzekwowania prawa przez HMRC, opis samych operacji egzekwowania oraz statystyki na ten temat.

Przytoczone w ostatnim raporcie liczby są rekordowe w porównaniu z poprzednimi latami. Kontrolerzy HMRC zidentyfikowali ponad 200 tysięcy pracowników, którzy nie otrzymywali należnych stawek, dwa razy więcej niż w roku fiskalnym 2016/17.

Wymienianie i zawstydzanie

Suma owych niedopłat w skali kraju wyniosła £15 milionów, najwyższa od czasu wprowadzenia ogólnokrajowej płacy minimalnej. W każdym wypadku HMRC zmusił pracodawców do wypłacenia swoim pracownikom rekompensaty za niedopłacone wynagrodzenia.

Rekordowa jest również suma grzywien - £14 milionów - jakimi zostali ukarani pracodawcy za wynagradzanie pracowników poniżej ustawowych stawek płacowych.

Ponad 600 pracodawców zostało „wymienionych z nazwy i zawstydzonych” (named and shamed) w ramach specjalnej akcji publicznego ujawniania nazw firm, które łamią pracownicze prawa.

Z listy największych „wymienionych i zawstydzonych” firm na czele znajduje się sieć marketów odzieżowych Sport Direct i należące do niej dwie agencje zatrudnienia Best Connection i Transline, trzecim jest Primark, inna sieć marketów odzieżowy, dalej sieć kin Odeon, sieć sklepów z okolicznościowymi kartkami i upominkami Card Faktory, dalej inne agencje prace, kilka klubów piłkarskich, 45 hoteli oraz dziesiątku zakładów fryzjerskich.

Nowe środki dla inspektorów ...

Poza tym raport podkreśla natężenie podejmowanych przez HMRC wysiłków w celu zwalczania niedopłat oraz wymuszenia na pracodawcach przestrzegania prawa pracy. Budżet na te zadania zwiększył się z ubiegłorocznych £20 mln do £26.3 mln w roku bieżącym. Mieszczą się w tym także pieniądze na upowszechnienie wiedzy o płacy minimalnej i pracowniczych prawach.

Kelly Tolhurst, podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki, powiedziała, że jej resort jest zdeterminowany przeprowadzić całkowite wytrzebienia zjawiska zaniżania wynagrodzeń poniżej ustawowego poziomu. Pracodawcy muszą uznać swoją odpowiedzialność za wypłacanie pracowników należnych im pieniędzy. Dzięki wprowadzeniu przez państwo progu płacy minimalnej – powiedziała Kelly Tolhurst - płace najniżej wynagradzanych rosły najszybciej w ciągu ostatnich 20 lat.

W ubiegłym roku 56 pracodawców dobrowolnie się poddało pilotażowemu programowi przebadania ich systemu płac i w rezultacie prawie 700 pracowników otrzymało rekompensaty o łącznej wartości £250,000.

… oraz telefon zaufania dla pracowników

W tym roku inspektorzy HMRC zajęli się w pierwszym rzędzie sektorami opieki społecznej, handlu detalicznego, agencjami pracy, uczniami oraz tymi przedsiębiorstwami, które zatrudniają najwięcej imigrantów. Wzięło się to z założenia, że w tych sektorach najczęściej dochodzi do zaniżania wynagrodzeń.

Jeśli jakiś pracownik ma wątpliwości czy otrzymuje należnie wynagrodzenie, to ma do dyspozycji specjalny telefon (helpline) 0300 123 1100, przez który może złożyć skargę. HMRC, nie ujawniając tożsamości skarżącego, przeprowadzi w tej firmie kontrolę.