W kilka dni po zakończeniu rozmów na temat warunków Brexitu pani premier nadal walczy z opozycją wewnątrz swej własnej partii o zgodę na umowę z UE. Część członków jej gabinetu zrezygnowała z funkcji w proteście wobec ustalonego tekstu. Przeforsowanie go w brytyjskim parlamencie będzie z pewnością burzliwe, o ile w ogóle się uda. To jednak nie wszystko, Theresa May sama musi mieć się na baczności, ponieważ chętnych do usunięcia jej ze stanowiska nie brakuje.

Najważniejsze postanowienia porozumienia

• Okres przejściowy obowiązywał będzie od daty wyjścia UK z Unii, czyli od 29 marca aż do 31 grudnia 2020 roku. Będzie mógł być przedłużony tylko raz za zgodą obu stron. Decyzja w tej sprawie musi zostać podjęta przed 1 lipca 2020 roku. W tym czasie Wielka Brytania będzie mogła nadal korzystać z unii finansowej oraz swobodnego przepływu osób i towarów.
• UK będzie stosować się do przepisów Unii, ale straci członkowstwo w jej instytucjach.
• Porozumienie nie podaje wysokości sumy, jaką Wielka Brytania będzie musiała zapłacić Unii w procesie wyjścia, ale zawiera wskazówki co do jej wyliczenia. Eksperci szacują, że będzie to około 39 miliardów funtów. Część tej sumy będą stanowić takie same jak dotychczas kontrybucje do budżetu Unii.
• Prawa Brytyjczyków zamieszkałych w państwach Unii i obywateli UE w Wielkiej Brytanii zostaną zachowane za dotychczasowym poziomie. Informacje, podane w tej sprawie wiosną tego roku nie zmieniły się.
• Status stałego mieszkańca (Permanent residence) uzyskać będzie można po 5 latach pobytu, nawet jeśli rozpocznie się on w okresie przejściowym. Jednak w przypadku Brytyjczyków mogą oni czuć się poszkodowani, gdyż bez obywatelstwa UE nie będą mogli swobodnie podróżować, a status stałego osiedlenia będzie obowiązywał dla nich tylko w granicach jednego państwa.
• Irlandia Północna pozostanie w ściślejszym ekonomicznym związku z Unią niż UK, funkcjonującym jak unia celna, z której będzie mogła wyjść tylko za zgodą obu stron – UK i Unii Europejskiej. Problem irlandzkiej granicy jest jednym z najbardziej dyskutowanych elementów Brexitu.
• Osobna umowa dotyczyć będzie możliwości połowów na wodach UK przez statki z państw Unii, zbyt wiele państw zgłosiło zastrzeżenia w tej sprawie.
• UK pozostanie w okresie przejściowym pod jurysdykcją Trybunału Sprawiedliwości UE.
• Umowa zawiera protokoły dotyczące Gibraltaru i brytyjskich baz wojskowych na Cyprze.
• W okresie przejściowym Wielka Brytania ma prawo przygotowywać umowy handlowe z innymi krajami, jednak dopóki jest członkiem UE nie będzie mogła ich sfinalizować. Mogą one wejść w życie dopiero po 1 stycznia 2021 roku.
• Karty zdrowotne pozostaną ważne w okresie przejściowym, brak ustaleń co do późniejszego okresu.

Przypominamy wcześniejsze propozycje rządu w sprawie obywateli UE mieszkających w Wielkiej Brytanii

Każdy, kto zechce ubiegać się o status będzie musiał przejść przez trzystopniową aplikację online. W pierwszym etapie trzeba będzie potwierdzić swoją tożsamość i narodowość wysyłając w tym celu odpowiedni dokument, zazwyczaj paszport. Ci, którzy posiadają system Android będą mogli skorzystać z dostępnej tam aplikacji, zeskanować paszport i wysłać elektroniczną kopię do Home Office`u. Nadal brak porozumienia z firmą Apple w tej sprawie.

Następnie należy udowodnić, że spełnia się wymogi osiedlenia, tzn., że dana osoba przebywa legalnie w UK przez minimum pięć lat. System podatkowy (HMRC) oraz Ministerstwo Pracy i Emerytur (DWP) będą sprawdzane w poszukiwaniu danych o długości pobytu i sami aplikujący nie będą musieli zbierać i dostarczać dokumentów z tych instytucji. Akceptowane będą także rachunki i inne dokumenty. Na końcu konieczne będzie przejście procedury sprawdzenia karalności. Osoby, które mają za sobą roczny lub wyższy wyrok więzienia muszą liczyć się z odrzuceniem aplikacji o pobyt w UK.

Przyszłość umowy UK – Unia Europejska

Projekt porozumienia liczy sobie 585 stron i musi teraz zostać zaakceptowany przez pozostałe państwa Unii, co w kilku przypadkach może być problematyczne. Wiadomo na przykład, że Hiszpania próbuje przy okazji „odgrzać” stary spór o Gibraltar. Szczyt państwa członkowskich Unii Europejskiej w tej sprawie odbędzie się już w najbliższą niedzielę, 25 listopada.

Biorąc pod uwagę szeroki przekrój poglądów w partii konserwatywnej – od całkowitych przeciwników Brexitu do członków kampanii popierających wyjście, najbliższe wydarzenia wewnątrz gabinetu mogą przybrać zaskakujący obrót. Scenariusz wyjścia z UE bez umowy jest nadal możliwy, zwłaszcza wobec przekonania Theresy May, że brak umowy jest lepszy niż zła umowa.