Według brytyjskiego urzędu nadzoru finansowego, National Audit Office (NAO), prawie 8.3 mln ludzi w UK nie jest w stanie spłacać swego zadłużenia lub na bieżąco regulować rachunków; 22% dorosłych ma mniej niż £100 oszczędności, a 4 na 10 osób nie potrafi właściwie gospodarować własnymi pieniędzmi. W sporządzonym na ten temat raporcie NAO zawarł szereg postulatów dotyczących uwzględnienia przez politykę fiskalną narastającego problemu zadłużenia gospodarstw domowych.

W raporcie NAO mowa jest o dwu głównych formach zadłużenia: zabezpieczonym i niezabezpieczonym. Zabezpieczenie polega na powiązaniu zobowiązania dłużnika z jego zasobami, np. z hipoteką domu, i na tej podstawie pożyczkodawca może odzyskać pieniądze, jeśli pożyczkodawca zalega ze spłatą.

Rodzaje zadłużeń

Niezabezpieczone długi, takie jak karta kredytowa, wiążą się z reguły z wyższym oprocentowaniem. A to dlatego, że wierzyciel nie ma prawa wiązać długu z zasobami dłużnika. Jeśli dłużnik nie jest w stanie spłacać rat, wtedy wierzyciel może go pozwać do sądu. Trudne wierzytelności (problem debt) są definiowane jako niezdolność do spłaty rat lub regulowania bieżących rachunków.

Kredyty hipoteczne i oraz karty płatnicze to najbardziej rozpowszechnione formy pożyczek, według bankowej organizacji UK Finance. Brytyjscy posiadacze kart kredytowych wydanych przez banki i inne instytucje kredytowe, wydatkowali w czerwcu 2018 roku £17 miliardów. Jest to 8.1% więcej niż w lipcu poprzedniego roku. Ten wzrost wydatków jest tłumaczony takimi nadzwyczajnymi wydarzeniami jak mistrzostwami świata w piłce nożnej oraz upalnym latem.

Przeciętne zadłużenie

Inne rodzaje pożyczek to uzgodniony debet na rachunku bankowym oraz pożyczki ze spółek kredytowych. Te ostatnie po angielsku nazywają się credit unions. Są to niekomercyjne kooperatywy, których członkowie łączą swoje oszczędności i pożyczają sobie nawzajem. Według danych Banku Anglii liczba członków takich spółek pożyczkowych w 2018 r. przekroczyła dwa miliony.

Według organizacji pomocowej The Money Charity średnie zadłużenie brytyjskiego gospodarstwa domowego, z uwzględnieniem kredytów hipotecznych, wyniosło w czerwcu br. £58,540. Mierząc zadłużenie nie na gospodarstwa domowe, ale na osoby dorosłe, to wyniosło ono w czerwcu br. £30,759, a to już stanowił 114,1% procenta średnich rocznych zarobków.

Ponad stan o 900 funtów rocznie

Fakt, że Brytyjczycy więcej wydają niż zarabiają potwierdza brytyjski urzędu statystycznego, Office for National Statistics. ONS podał, że w 2017 roku po raz pierwszy od 30 lat sumaryczne wydatki brytyjskich gospodarstw domowych były większe od ich dochodów. W bilansie średniego gospodarstwa domowego ta nadwyżka wynosi £900, a wszystkich razem £25 mld. Aby zapełnić ten rozziew gospodarstwa domowe muszą pożyczać albo głębiej sięgnąć po zgromadzone oszczędności. Według ONS gospodarstwa więcej pożyczają niż oszczędzają.

Jest to następstwo utrzymywania przez długi czas taniego kredytu. Od 2009 r. centralna stopa procentowa Banku Anglii wynosiła 0,5%, a w 2016 została obniżona nawet do 0,25%, i dopiero w listopadzie ubiegłego podniesioną ją do 0,5%, a w sierpniu tego roku znowu podwyższona do 0,75%. W ten sposób następuje powoli zmiana finansowej pogody, z tej dla kredytobiorców, na pogodę dla oszczędzających. Pogorszenie pogody dla pożyczających dotknie głównie tych posiadaczy kredytów hipotecznych, którzy mają standardowe umowy o zmiennej oprocentowaniu, tj. podążającym za centralną stopą procentową.

Coraz więcej szukających pomocy

Według StepChange DebtCharity, innej charytatywnej organizacji doradzającej dłużnikom, w ostatnich latach bardzo wzrosła liczba ludzi poszukujących porady jak się wyplątać z zadłużeniowych pułapek. W 2017 r. takich ludzi było 619.000, a więc jeden na stu dorosłych obywateli, a w tym większość w wieku poniżej 40 lat. Licząc inaczej było to średnio 41 osób na 10.000 mieszkańców, ale z dużymi różnicami regionalnymi.

Zmieniła się też struktura osób poszukujących pomocy w StopChange. Zwiększył się odsetek lokatorów, to jest ludzi płacący czynsz za wynajem mieszkań. Przed pięciu stanowili dwie trzecie, tj. 67%, obecnie jest to już 80%. W ogóle liczba klientów tej organizacji od 2013 do 2017 r. wzrosła o 61%, a liczba wizyt na jej stronie internetowej w ciągu roku 2016/2017 zwiększyła się o 19%.

Najbardziej rozpowszechnionym rodzajem zadłużenia u klientów StopChange jest karta kredytowa; dotyczy to 67,7% klientów StepChange i wysokość tego zadłużenia wynosi średnio £7,699. Nieco mniej, 45% klientów, szukało porady z osobistymi pożyczkami, a tu średnia wysokość zadłużenie wynosi £8.690.

Limity na chwilówki

Firmy oferujące szybkie, krótkoterminowe kredyty – tzw. payday loans - dają je zwykle na okres do 30 dni, najczęściej na 3 tygodnie. Średnia wysokość to £260. Biorą je najczęściej ludzie o niskich dochodach po to, aby się utrzymać głowę nad nad powierzchnią do najbliższej wypłaty. W ten sposób często wpadają w pułapkę wiecznego zadłużenia i pracują na swoich wierzycieli. Firmy payday loans były od lat krytykowane za wysokie oprocentowanie i takież wysokie kary za zaleganie ze spłatą. Spotykało to właśnie ludzi najbardziej upośledzonych ekonomicznie. W 2015 r. w ich obronie stanął urząd Financial Conduct Authority i ustanowił limit dziennego oprocentowania takich pożyczek na 0,8% od pożyczonej sumy, a kara za zaleganie nie może być większa od £15. Poza tym FCA ustanowił zasadę, że od nikogo nie można żądać, aby spłacił więcej niż podwójną wysokość pożyczonej pierwotnie kwoty.